قلمکاری(چیت سازی)

قلمکاری هنرهای آمیخته از صنایع دستی با هنر دست به صورت چاپ زدن به وسیله مهرهای مخصوص بر روی پارچه مخصوص قلمکاری می باشد. هنر قلمکاری از یک واژه صد در صد فارسی تشکیل شده است. این هنر ارزشمند در دوران صفویه یکی از معروفترین و رایج ترین و جزء اساسی ترین کالاهای صادراتی به کشورهای هند و آسیایی شرقی به شمار می رفته است. در دوران صفویه تمامی لباس ها از متریال قلمکار تهیه و تولید می گردیده است. نقش هایی که طراحی می گردید همچنان بیانگر همان دوران می باشد. اما به دلیل استقبال بی شمار از این هنر صنایع دستی شهر اصفهان که بزرگترین شهر در تولید و طراحی این هنر دست معروف می باشد، باعث گردید به مرور زمان نقوش قلمکاری دست خوش یک سری تغیرات اساسی و زیبایی در حوزه تولید و ورود به بازار فروش قرار بگیرد. قلمکاری اصفهان اکنون بسیار رایج شده است و قلمکار اصفهان با تخصص های زیاد در بازار این شهر فعالیت میکنند.

برخی از مورخین معتقدند هنر قلمکاری میتواند از دوران با ارزش غزنویان نیز تولید شده باشد. یکی از نکات قابل بررسی و مطابق با آزمون و خطاهای انجام گرفته به واسطه مورخین حاکی از این امر است که بین نقاشی های کاشی کاری- معرق کاری – مینا کاری – قالی بافی – یک تشابه نقاشی بسیار نزدیک مشاهده می گردد. به طوری که در عصر کنونی گروه تولیدی امیران تبلیغ با طراحی بسیار زیبا در ترکیب این هنرها توانسته طرح و مدل های جدیدی از قلمکاری و صنایع دستی اصفهان را به بازار فروش ارائه نماید. یکی از جالب ترین تحقیقات انجام گرفته در فرآیند تولید فرش های دستباف نشان از این مطلب است که تمامی نقاش های قالی بافی دقیقاً از هنر نقش برجسته بر روی قلمکار بر گرفته شده است. در ان دوران با کشیدن نقاشی بر روی پارچه های مخصوص قلمکاری (چیت سازی) مراحل تولید نقوش صورت می گرفته، اما امروزه به واسطه طراحی و تولید قالب های مخصوص در طراحی های اسلیمی، گل و بته، بته جقه، طرح های قلمکار هخامنشی و رنگ های صنعتی جدید در مدل های بسیار زیادی توسط هنرمندان این عرصه تولید می گردند. یکی از دلایل اینکه اصفهان تنها دارنده این مدل صنایع دستی به شمار می رود به دوران صفویه باز می گردد. به دلیل اینکه در آن دوران اصفهان پایتخت ایران به شمار می رفت تمامی لباس های مردانه و زنانه و بچه گانه از همین مواد و در همین شهر در کارگاه های مربوطه تهیه و تولید می گردید. بازار قیصریه اصفهان در دوران صفویه جزء پر رونق ترین مراکز فروش پارچه های قلمکاری یا چیت سازی به شمار می رفته است.

چنانچه هنوز آثار نقاشی های به جا مانده در سردر بازار قیصریه حاکی از آثار پوشش لباس های آن دوران می باشند، در حال حاضر در شهر اصفهان پارچه های قلمکاری را به صورت انواع سفره های رومیزی با سایزها و ابعاد مختلف و به شکل های گوناگون همچون مربع، دایره و دیگر اشکال هنری تولید می کنند، کیف های قلمکاری دسته چوبی و دسته بندی با سایزهای متفاوت از هنرهای دیگر استفاده از پارچه های قلمکاری در صنایع دستی و حتی وارد شده به عرصه هدایای تبلیغاتی می باشند. برای قلمکاری روی پارچه از هر پارچه ای نمی توان برای چاپ و تولید قلمکاری استفاده نمود تنها از پارچه های کتان مخصوص قلمکار که بتوان با قالب های برجسته با دست انواع چاپ ها را بر روی آن ها زد، در قدیم تمامی رنگ ها از طبیعت به دست می آمد اما در حال حاضر به دلیل استقبال بالایی که از این محصول شده در صنعت، رنگ های مخصوص قلمکار تولید شده و ثابت بوده این رنگ ها باعث گردیده کیفیت تولید بالاتر برود. قالب های قلمکاری را امروزه بیشتر از مواد فولاد تهیه و تولید می کنند که باید دوام و استقامت بالایی جهت کیفیت چاپ و ترکیب رنگ بندی داشته باشند. سفره قلمکار یکی از محصول های حاصل از این رشته می باشد.تولیدی سفره قلمکار اصفهان و فروش سفره قلمکار اصفهان بسیار رایج است. کیف قلمکاری شده نیز از محصولات دیگر این رشته هنری است که در فروشگاه هدایای تبلیغاتی امیران تبلیغ عرضه می شود.

معمولاً رنگ های قلمکاری را از چهار رنگ متداول تهیه می کنند آبی – سبز – قرمز- سیاه. بعد از تهیه رنگ باید نقش های از قبل تهیه شده را بر روی پارچه کتان چاپ زد، (نا گفته نماند بسیاری از شرکت های کپی ساز دست به تولید این هنر زده اند و با حک های صنعتی شروع به تولید ترمه، قلمکاری زدند که امروز در شهر یزد به فراوانی میتوان نمونه های بسیار زیادی از آنها را دید)، قبل از چاپ رنگهای مخصوص قلمکار الزاماً پارچه های قلمکاری بایستی آهار کاری شوند. (در حوضچه های مخصوص ۱۲ الی ۲۴ ساعت پارچه های قلمکاری آب دیده می شوند) تا بتوان بسیاری از مواد زائد قلمکاری را خارج نمود، زیرساخت سازی پارچه قلمکاری از دیگر فرآیند تولید این محصول ارزنده می باشد. پاشش رنگ زمینه قبل از چاپ و سپس شست و شوی مخصوص قلمکار و ارسال به چاپ توسط قالب های از قبل تولید شده می باشند.